کانون ها و انجمن های پژوهشی

ضرورت سیرهای مطالعاتی

اجرای سیرهای مطالعاتی هدفمند و مسئله محور سطح دانش تخصصی طلاب را در موضوعی مشخص افزایش می دهد. پاسخ به شبهات و تولید آثار فاخر پژوهشی نیازمند اندوخته های علمی و آشنایی طلاب با جدیدترین دستاوردها و نظریات علمی است که از طریق سیرهای مطالعاتی قابل دسترسی و وصول خواهد بود. سیرهای مطالعاتی در حقیقت تکمیل کننده چرخه¬ی آموزشی بوده و به تناسب سطح تحصیلات طلاب سطح 2 به صورت سیرهای مطالعاتی عمومی مسئله محور ارائه خواهد شد. اهداف سیرهای مطالعاتی دانش افزایی تخصصی طلاب در طول مقاطع تحصیلی با شیب ملایم به گونه ای که هر طلبه پس از اتمام مقطع تحصیلی، حداقل در یک مسئله کارشناس شده و بتواند به طور مستقل مطالعات خود را در منابع معتبر تا سطوح بالاتر تخصصی ادامه دهد و به فعالیت های علمی و پژوهشی خود سامان و جهت دهد.

خروجی مورد انتظار از سیرهای مطالعاتی

انتظار این است که با برگزاری سیرهای مطالعاتی، اندوخته علمی طلاب در مسئله ای مشخص فزونی و تعمیق یابد. در مسئله مورد نظر بر آراء ، اندیشه¬ها و نظریات دانشمندان و صاحب نظران تسلط نسبی پیدا کنند . زمینه¬ی مواجهه و پاسخگویی مناسب به نیازها و شبهات پژوهشی در مسئله مورد نظر در طلاب فراهم گردد . فعالیت های پژوهشی در قالب ارائه نشست علمی، کرسی آزاد اندیشی،انتشار نشریات و سمینار های علمی توسعه یابد.

نحوه اجرای سیر مطالعاتی در گروه

استاد راهنمای سیر

دبیر کانون با مشورت معاون پژوهش ،استاد راهنمای سیر را شناسائی و جهت تایید به شورای پژوهش مدرسه معرفی می نماید. پس از تایید استاد راهنما توسط شورای پژوهشی مدرسه ، دبیر کانون استاد راهنما را به اعضای گروه معرفی می نماید.نقش استاد راهنما در رسیدن به نتایج مورد نظر بسیار مهم و تاثیر گذار است؛ نکته کلیدی این است که نقش اساتید در فرایند پژوهش گروهی با نقش اساتید در طی فرایند پژوهش فردی تفاوت هایی دارد؛ نقش استاد راهنما و مهارت های هدایت گری ایشان، تخصص استاد ، تسلط علمی بر روی موضوع از جمله مواردی است که می تواند در وصول به نتیجه یاریگر باشد. توجه به چند وجهی بودن موضوع توسط استاد چند وجهی بودن موضوع مطالعه، از چند جهت منجر به نتایج بهتری می شود، اول اینکه زمینه های متنوعی را برای پژوهش فراهم می کند و در نتیجه امکان انتخاب زمینه مورد علاقه را برای افراد در گروه فراهم می کند. دوم اینکه چند وجهی بودن موضوع مطالعه نیازمندی افراد به همدیگر برای رسیدن به نتیجه مطلوب را افزایش می دهد و در نتیجه افراد گروه ناگزیر از یک رابطه مستمر علمی خواهند بود و این امر به تعامل سازنده ضروری منجر به کسب نتایج رفتاری مطلوب در افراد گروه خواهد شد. روش کار در این نوع از کار گروهی به صورت مساله محور است، بدین ترتیب که استاد با تسلطی که بر روی اهداف پژوهشی دارد ، مساله ای که حل آن نیازمند مطالعه و تتبع هست را در اختیار طلبه قرار می دهد. خطوط کلی حرکت در مسیر رسیدن به نتیجه مناسب نیز برای طلاب از طرف استاد تبیین می شود. نکته ظریف در این روش انتخاب درست مساله از طرف استاد است. مساله مورد نظر نباید جواب ثابت و مشخصی داشته باشد و نیز نباید توجه و تمرکز استاد در مسیر ارزیابی به نتایج نهایی کار گروهی افراد متمرکز باشد. آنچه در این فعالیت مورد توجه و تاکید است تقویت قدرت تحلیل افراد است که برای رسیدن به این هدف کافی است افراد گروه ، پیرامون موضوع کلی سیر مطالعاتی تعریف شده از طرف استاد حرکت کنند و با استفاده از قدرت خلاقیت خود به تحلیل درستی از مساله برسند. همانگونه که قبلا هم ذکر شد تمرکز اصلی در این روش از کار گروهی، روی تقویت قدرت تحلیل و خلاقیت افراد برای حل مساله است.

مباحثه داخلی گروه

از جلسات داخل گروه برای مباحثه درون گروهی و پروراندن ایده های موجود در گروه و تهیه گزارش ها و تحلیل های لازم برای پیشبرد کار استفاده می شود. در طی فرایند مطالعات گروهی، هر کدام از افراد گروه پس از یک مطالعه اولیه ، موارد را در گروه ارائه می کنند، این ارائه مطالب نیازمند نظم بخشی به ادراکات شخصی و ساماندهی ذهنیات فرد قبل از ارائه است که منجر به تقویت قدرت ذهنی فرد خواهد شد. همچنین فرد در هنگام طرح دیدگاه ها و برداشت ها ، اقدام به دفاع و توجیه برداشت خود خواهد نمود که این امر در تقویت قدرت تحلیل ذهنی پژوهشگر تاثیر مثبتی خواهد داشت. میزان مباحثات داخلی گروه ، نشان دهنده ارزشمند بودن طرح نظریات و دیدگاه های متفاوت در یک گروه است.

روش پیشنهادی انجام مطالعه گروهی

گام نخست: افراد گروه طبق علاقمندی و احساس نیاز یکی از سیر های مطالعاتی را برای مطالعه گروهی انتخاب می کنند.

گام دوم: استاد وجوه مختلفی که برای درک موضوع و مساله موجود در سیر مطالعاتی انتخاب شده را طرح می کند. طرح مساله های گونان که بتواند علاقه های متنوع طلاب را پوشش دهد از هنرمندی های استاد کار گروهی است.

گام سوم: طلاب بر اساس رویکرد و مساله های لازم برای بررسی و مطالعه به زیر گروه های 3تا 4 نفره تقسیم می شوند.

گام چهارم: افراد در داخل گروه تشکیل جلسه می دهند و هر کدام بر اساس علاقه مندی و یا تخصص خود جنبه ای از موضوع را برای بررسی انتخاب می کنند.

گام پنجم: هر فرد در حوزه مرتبط با خود شروع به مطالعه و تحقیق می کند و سعی می کند در این حوزه به درک درست و عمیقی از موضوع برسد. لازم به ذکر است که اعضای گروه علاوه بر دقت و تعمق در زیر موضوع انتخابی خود کل سیر را نیز مطالعه می نماید اما تعمق بیشتری در مساله ی خاص که به عهده وی گذاشته شده انجام می دهد. نقش استاد در این مرحله پیگیری فرایند مطالعه و پژوهش و ارائه کمک در جاهای مورد نیاز خواهد بود.

گام ششم: افراد از گروه های مختلف که بر روی یک جنبه یکسان کار پژوهشی انجام می داده اند جلساتی را با هم برگزار می کنند. در این جلسات ، افراد یافته های خود را با یکدیگر به اشتراک می گذارند و درک یکدیگر را از موضوع کامل می کنند. لازم به ذکر است در این گام می توان از گروه های سیر مطالعاتی مدارس هم جوار و یا گروه های دیگر مدارس سراسر کشور از طریق شبکه کوثر نت ارتباط بر قرار نمود و مباحثات درون موضوعی انجام داد و اطلاعات و یافته های علمی خود را به اشتراک گذاشت.

گام هفتم: افراد در تیم های خود تشکیل جلسه می دهند و هر کدام از اعضای گروه به ارائه مطالب و یافته های خود می پردازند. افراد گروه باید در انتهای جلسات گروهی ، به یک درک کلی و عمومی از موضوع یا مسئله مورد مطالعه رسیده باشند.

گام هشتم: از افراد گروه بر اساس درک کلی از موضوع یا مسئله ارزیابی به عمل می آید؛ برای رسیدن به امتیازات لازم باید افراد گروه احاطه کافی بر روی کلیه جنبه های موضوع مورد مطالعه داشته باشند.

گام نهم: گروه برای شکل ارائه و ساماندهی یافته های خود در کانون، برنامه ریزی و تصمیم گیری خواهد کرد.

گام دهم: گروه برای سایر اعضای کانون، یافته های خود را ارائه می دهند و استاد و اعضا نتایج یافته های گروه را ارزیابی قرار می کنند. نکته ظریف این روش، تعریف کار گروهی به صورتی است که افراد برای درک کلی از موضوع نیازمند ارائه جمعی باشند؛ یعنی کار هر کدام از افراد، بخشی از ابعاد پنهان موضوع را روشن کرده باشد، درست مانند تکه های یک پازل که وقتی کنار هم چیده می شوند در مجموع شکل کلی دارای مفهومی را تشکیل می دهند.